Do egzaminu z pozostałych języków obcych (tj. francuskiego, hiszpańskiego, rosyjskiego i włoskiego) przystąpi łącznie 0,3% ósmoklasistów. Spośród ok. 14 400 uczniów – obywateli Ukrainy największa grupa (73,0%) zadeklarowała przystąpienie do egzaminu z języka angielskiego. Drugim najczęściej wybieranym językiem jest język
Teraz język polski – jak efektywnie przygotować uczniów do egzaminu ósmoklasisty? Retransmisja szkolenia on-line dla nauczycieli języka polskiego w szkole podstawowej przeprowadzonego przez Joannę Kostrzewę.
10. Do czasu trwania egzaminu ósmoklasisty z każdego przedmiotu nie wlicza się czasu przeznaczonego na sprawdzenie przez ucznia poprawności przeniesienia odpowiedzi na kartę odpowiedzi (5 minut). Zasady przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty : 1. Uczniowie do sali egzaminacyjnej mogą wnieść wyłącznie przybory wymienione
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży, będących obywatelami Ukrainy, w przypadku egzaminu ósmoklasisty i egzaminu zawodowego – deklarację należy złożyć do 11 kwietnia 2022 r., a w przypadku egzaminu maturalnego – deklarację należy złożyć do 31 marca 2022 r.
Uczeń może przystąpić do egzaminu z języka obcego ale tylko takiego którego uczy się w szkole w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Oznacza to, że jeżeli uczeń doskonale zna np. język hiszpański ale w szkole do której uczęszcza nie ma obowiązkowych zajęć z języka hiszpańskiego, nie może zdawać egzaminu z tego
Egzamin ósmoklasisty 2022 potrwa do czwartku. Ponad pół miliona uczniów we wtorek 24 maja rozwiązywało zadania z języka polskiego. Większość z nich miała 120 minut na rozwiązanie 19
W tym odcinku kilka rad dotyczących przygotowania się do egzaminu ósmoklasisty z polskiego. Plan odcinka:0:00 Start2:03 Brak czwartego przedmiotu na egzamini
Język obcy, język polski, matematyka – przepisy prawna dotyczące egzaminów. Terminy egzaminów. Szczegółowe warunki dostosowania. Praktyczne porady na podstawie analizy zeszłorocznego egzaminu. Dokumenty do tematu. Informacja o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty obowiązująca w roku szkolnym 2022/2023
2. Do czasu trwania egzaminu ósmoklasisty z danego przedmiotu nie wlicza się czasu przeznaczonego na sprawdzenie przez ucznia: 1) w przypadku egzaminu z języka polskiego i matematyki przeprowadzanego od 2024 r. – poprawności przeniesienia odpowiedzi do zadań zamkniętych na kartę odpowiedzi (5 minut)
Jak przygotować się do egzaminu ósmoklasisty z matematyki? Warto dokładnie zapoznać się z wymaganiami na egzamin ósmoklasisty z matematyki ogłoszonymi przez Centralną Komisję
tLgQ. Przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty jest wielkim wyzwaniem zarówno dla uczniów, jak i dla rodziców. Sprawdź, jak się uczyć, żeby dobrze napisać egzamin, i kiedy najlepiej zacząć przygotowania. Przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty przysparza wiele emocji. To pierwszy poważny egzamin w życiu ucznia, a od jego wyników zależy dalsza edukacja. Wiele osób zastanawia się, czy egzamin ósmoklasisty jest trudny. Zapoznaj się z praktycznymi wskazówkami, aby egzamin zdać nie tylko dobrze, ale i bez stresu. Pamiętaj też, że punktacja do szkoły średniej obejmuje nie tylko punkty uzyskane na egzaminie. Spis treści: Przygotowania do egzaminu ósmoklasisty – kiedy zacząć? Przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty – jak się uczyć? Jak dobrze napisać egzamin ósmoklasisty? Przygotowania do egzaminu ósmoklasisty – kiedy zacząć? Egzamin ósmoklasisty jest sprawdzeniem wiedzy z języka polskiego, matematyki i języka obcego i obejmuje on zakres wiedzy z całej szkoły podstawowej. Jeśli to możliwe, rozpocznij przygotowania jak najwcześniej, szczególnie jeśli masz pewne braki w materiale, który należało opanować. Jak to zrobić? Czas. Zastanów się, ile masz czasu na opanowanie materiału z poszczególnych przedmiotów (język polski, język obcy, matematyka). Jeśli nie masz go za wiele, zastanów się, jakie są twoje priorytety – z jakiego przedmiotu lub w jakich obszarach czujesz się najmniej pewnie. To pozwoli ci ustalić, na jakie zagadnienia musisz poświęcić najwięcej czasu. Plan działania. Jeśli już wiesz, co jest twoją nieco słabszą stroną, ustal plan działania: np. w poniedziałek i wtorek – po 30 minut zadań z matematyki, środa – poświęć godzinę na przypomnienie sobie słownictwa i gramatyki języka obcego, czwartek i piątek – po 30 minut na powtórki z języka polskiego. Konsekwencja. Już wiesz, co musisz sobie przypomnieć, a co uzupełnić. Masz ustalony plan działania. Twoim zadaniem jest teraz jego konsekwentna realizacja. Początki mogą być trudne, ale taki sposób przygotowania da ci poczucie pewności siebie i kontroli nad sytuacją. Zasada „małych kroków”. Codzienne przygotowania i powtórki niewielkiej część materiału nie są męczące, a z każdym dniem przygotowują cię do osiągnięcia celu. Przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty – jak się uczyć? Przygotowania do egzaminu ósmoklasisty to długofalowy projekt. Nie da się przypomnieć sobie wszystkiego w jeden weekend. Najważniejsza zasada: przygotowując się do egzaminu, pozbądź się „rozpraszaczy” takich jak telefon czy tablet. Postaraj się maksymalnie skupić na zadaniach, a szybciej je rozwiążesz i więcej zapamiętasz. Co może ci pomóc w przygotowaniu się do egzaminu ósmoklasisty? Zapoznaj się z praktycznymi wskazówkami, które pozwolą na jak najlepiej przygotowanie do egzaminu. Działaj zadaniowo. Wyznacz sobie partie materiału, które chcesz opanować lub sobie przypomnieć. Nie działaj chaotycznie, ponieważ takie przeskakiwanie z tematu na temat sprawi, że będziesz mieć poczucie, że nic nie wiesz, chociaż to nie musi i zapewne nie jest prawdą. Rozwiązuj testy z lat ubiegłych. To pozwoli ci nie tylko powtórzyć partie materiału, uzupełnić wiedzę, ale przede wszystkim zapoznać się z formą testów i zadań, które będziesz rozwiązywać. W dniu egzaminu poczujesz się pewniej, ponieważ wygląd i schemat egzaminu ósmoklasisty nie będą dla ciebie nowością. Zacznij od tego, co jest najprostsze. Przygotowania i powtórki zacznij od tego, na co poświęcisz najmniej czasu, a przypomnienie będzie jedynie formalnością. Przy takim rozplanowaniu zadań będziesz mieć więcej czasu na zagadnienia, które sprawiają ci najwięcej trudności, są nowe i najprawdopodobniej poświęcisz na nie najwięcej czasu. Notuj. Jeśli masz obawy, że nie zapamiętasz całego materiału, to rób notatki: zapisuj najważniejsze, kluczowe informacje, wzory, słowa. Będzie to idealny materiał do powtórek tuż przed egzaminem. Zrób ścianę wiedzy. Wypisz na kartce i przyczep nad biurkiem wzory, nazwiska, trudne słowa, których nie możesz zapamiętać. Zapamiętasz je, nie poświęcając czasu na naukę. Opowiadaj sobie lub zwierzakowi. Powtarzanie na głos ułatwia zapamiętywanie. Zapisz się na kurs lub korepetycje. Jeśli jakieś zagadnienia są dla ciebie trudne, poproś o pomoc osoby, które są specjalistami. Nauka będzie nie tylko efektywna, ale i szybciej przyswoisz sobie określone partie materiału. Korzystaj z podręczników szkolnych. Egzamin ósmoklasisty obejmuje tylko materiał, jaki znajduje się w podstawie programowej. Jeśli masz wątpliwości, zajrzyj do podręcznika. Tam na pewno znajdziesz odpowiedź. Ruszaj się. Sport redukuje stres, dotlenia, a to ułatwi ci przyswojenie wiedzy. Zdrowo się odżywiaj. Nauka to spory wysiłek intelektualny, a twój mózg potrzebuje odpowiedniego „paliwa”. Jedz owoce, warzywa, kasze, tłuste ryby morskie. Nie zapomnij o dobrym nawodnieniu organizmu – najlepsza będzie woda. Jak dobrze napisać egzamin ósmoklasisty? Stres jest nieunikniony, a w małych dawkach działa mobilizująco i pozwoli ci dobrze napisać egzamin ósmoklasisty. Jednak najważniejsze jest pozytywne nastawienie. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę? Uwierz w siebie. Niezależnie, czy do egzaminu zostało ci pół roku czy dwa dni, uwierz w siebie i w to, że skoro solidnie przygotowujesz się do lekcji, jak i do powtórek to… na pewno wiesz i dobrze napiszesz egzamin. Nie ucz się na ostatnią chwilę. Takie powtórki mogą wprowadzić chaos i sprawić, że będziesz mieć poczucie, że nic nie wiesz. Dzień wcześniej przygotuj sobie ubranie. Zaoszczędzi ci to niepotrzebnego stresu w dzień egzaminu. Wyśpij się. Nie zarywaj nocy na ostatnie powtórki (prawdopodobnie wyrywkowe czytanie notatek nie sprawi, że się nauczysz czegoś więcej, niż już wiesz). Wypoczęty mózg lepiej funkcjonuje. Dzięki temu będziesz lepiej przypominać sobie potrzebne informacje. Zjedz śniadanie. Emocje często sprawiają, że nie odczuwamy głodu. Mimo wszystko postaraj się zjeść małe śniadanie. Organizm potrzebuje energii, żeby dobrze funkcjonował, a tym samym podczas pisania skupisz się na zadaniach, a nie na burczącym brzuchu. Wyjdź wcześniej z domu. Korki, awaria komunikacji mogą przysporzyć niepotrzebnego stresu. Warto w dzień egzaminu wyjść wcześniej, żeby ograniczyć niepotrzebny stres do minimum. Nie martw się na zapas. Nie ma sensu martwić się czymś, co najprawdopodobniej się nie stanie. Powodzenia! Zobacz także: Tematy wypracowań na egzamin ósmoklasisty Ile punktów można zdobyć na egzaminie ósmoklasisty 2022? Lektury na egzamin ósmoklasisty 2022: obowiązkowe i uzupełniające [LISTA]
Egzamin ósmoklasisty to jeden z pierwszych poważniejszych egzaminów w nastoletnim życiu. Składa się on z języka polskiego, obcego i matematyki. Dzisiaj chcemy opowiedzieć Wam co nieco o egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego - Czego dotyczy? Jak się do niego przygotować? Jaka jest trudność takiego egzaminu i kiedy najlepiej rozpocząć naukę? Zapraszamy do lektury!Po co jest egzamin ósmoklasisty?Już wiecie, że egzamin ósmoklasisty składa się z testów z trzech przedmiotów - języka polskiego, języka obcego i matematyki. Ideą takiego testu jest przede wszystkim sprawdzenie umiejętności nabytych w szkole podstawowej. Sprawdza znajomość zagadnień zgodnych z obowiązującą podstawą programową. Dodatkowo każdy uczeń, który chce ukończyć szkołę podstawową, musi podejść do takiego egzaminu. Jego wyniki bardzo często decydują o dalszej edukacji - suma uzyskanych punktów wpływa na przyjęcie do szkoły średniej (liceum, technikum lub szkoły zawodowej).Czy trudny jest egzamin ósmoklasisty z języka polskiego? Kiedy najlepiej zacząć przygotowania?Trudność danego egzaminu to pojęcie względne. Dla jednych egzamin ósmoklasisty z języka polskiego będzie niezwykle skomplikowany, dla innych będzie, jak bułka z masłem. Wszystko zależy od tego, z czego czujesz się dobry/a i jak bardzo jesteś przygotowany/a. Z całą pewnością po odpowiednim przygotowaniu egzamin ten nie będzie trudny. Należy jednak poświęcić na naukę wystarczającą ilość czasu - czasami wystarczy słuchać na lekcjach, innym razem trzeba powtórzyć materiał w domu, a czasami trzeba skorzystać z pomocy korepetytorów. Dużo zależy od danego zagadnienia i indywidualnych zastanawiasz się, jak i kiedy rozpocząć najlepiej przygotowania do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego to odpowiedź jest dosyć oczywista - jak najszybciej. Systematyczna nauka jest kluczem do sukcesu. Niestety bardzo ciężko jest nadrobić materiał z kilku lat w ciągu miesiąca, dlatego też należałoby od początku ósmej klasy zacząć systematyczne powtarzanie - tak, żeby do egzaminu udało się powtórzyć wszystkie najważniejsze zagadnienia. Wiemy, że to może być dość trudne. Zwłaszcza że ważna jest tutaj systematyczność. Czasami podczas nauki do egzaminu czy nawet sprawdziany warto zainwestować w dodatkowe zajęcia - znacznie ułatwia to wprowadzenie systematyczności. Na rynku znajdziecie zarówno bogatą ofertę zajęć indywidualnych, jak i są zalety zajęć indywidualnych nad zajęciami grupowymi i szkolnymi?Zapewne każdy z Was ma inne preferencji i optymalne warunki do nauki. Jedne osoby wolą się uczyć w całkowitej ciszy, inne podczas słuchania muzyki. Część z Was woli siedzieć przy biurku, a inna wręcz nienawidzi. Podobnie może być z zajęciami grupowymi i indywidualnymi. Jedne osoby będą wolały uczyć się w grupie, a inne z nauczycielem sam na sam. Warto jednak w tym miejscu zauważyć, że w wielu przypadkach to właśnie zajęcia indywidualne są lepszym sposobem na naukę. Zastanawiasz się dlaczego? To tylko kilka przykładów:nauczyciel poświęca czas tylko Tobie;zajęcia są prowadzone w sposób indywidualny;w każdej chwili możesz omówić zagadnienia, które są dla Ciebie niezrozumiałe;w razie potrzeby możesz zmienić temat zajęć;możesz indywidualnie dopasować dzień i godzinę zajęć, a gdy coś Ci wypadnie zmienić dzień kosztuje Easy School i dlaczego warto za to zapłacić?Easy School to innowacyjna platforma, która pozwala na naukę w zaciszu swojego domu lub dowolnego miejsca na świecie. Znacząco wyróżnia się na tle konkurencji z wielu powodów - między innymi dlatego, że program zajęć jest zawsze dostosowany pod indywidualne potrzeby ucznia. W trakcie kursu masz dostęp do interaktywnej platformy, a nauka to już nie jest nudne i męczące siedzenie nad książkami. Oprócz tego platforma ta umożliwia monitorowanie swoich osiągnięć i postępów. Z Easy School współpracują tylko doświadczeni korepetytorzy, którzy przejdą wymagającą rekrutację. W ten sposób sprawdzamy, czy są to osoby, które będą w stanie prowadzić zajęcia na najwyższym zdecydujecie się na wykupienie pakietu zajęć w Easy School koniecznie skorzystajcie z naszej bezpłatnej lekcji próbnej, która jest przewidziana dla wszystkich zajęć:karnet 6 zajęć - lekcja kosztuje 78 zł;karnet 12 zajęć - lekcja kosztuje 73 zł;karnet 20 zajęć - lekcja kosztuje 68 zł;karnet 50 zajęć - lekcja kosztuje 64 jak to jest z tym egzaminem ósmoklasisty?Egzamin ósmoklasisty nie musi być trudny. Ważne jest odpowiednie przygotowanie i przypomnienie sobie najważniejszych zagadnień. Wszystko to sprawi, że będziesz się mniej stresować, a wyniki egzaminu będą znacznie lepsze. Przełoży się to bezpośrednio na wybór Twojej szkoły średniej i poniekąd na dalszą edukację. Jeżeli nie czujesz się zbyt pewnie z języka polskiego, zachęcamy do skorzystania z usług naszych korepetytorów. Pamiętaj tylko żeby najpierw wypróbować naszą darmową lekcję. Do zobaczenia!
Lista artykułów Dla rodzica Dla ucznia Efektywna nauka Egzaminy 11 marca 2021 W tym artykule: Fot. Getty ImagesJuż prawie wiosna. Kto jeszcze nie zabrał się do powtarzania materiału, powinien jak najszybciej pomyśleć o ułożeniu sensownego planu. Jak przygotować się do egzaminu ósmoklasisty? Najważniejsze są organizacja pracy i systematyczność. Wcale nie trzeba każdej minuty spędzać nad książkami. Efektywna nauka sprawi, że będziecie mieć czas na swoje hobby i spotkania z dobrze zdać egzamin ósmoklasisty – plan naukiPrzede wszystkim: bez paniki. Nie szkodzi, że do egzaminu ósmoklasisty pozostały dwa miesiące. To mnóstwo czasu, a wy przecież nie zaczynacie nauki od początku. Być może się nad tym nie zastanawialiście, ale od lat przygotowujecie się do tego egzaminu w szkole, na lekcjach języka polskiego, języka angielskiego i matematyki. Organizowane wiosną egzaminy próbne pozwolą wam się zorientować, jaki zakres materiału opanowaliście, a co sprawia wam trudność i co jeszcze musicie powtórzyć. Jeśli chcecie zacząć naukę do egzaminu wcześniej, możecie sprawdzić się sami. Skorzystajcie z arkuszy egzaminacyjnych, które znajdziecie w repetytoriach (książkach ułatwiających powtórzenie materiału, np. Teraz egzamin ósmoklasisty) oraz w internecie (choćby na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej lub wydawnictwa Nowa Era).11 kroków – jak dobrze przygotować się do egzaminu ósmoklasisty Krok 1 – dobry plan Wiecie już, co umiecie, a czego nie. Teraz wszystko zależy od was. Samodzielna nauka do egzaminu wymaga planu. Wciąż chodzicie do szkoły i na bieżąco musicie się przygotowywać do sprawdzianów i kartkówek, a także odrabiać lekcje. Jak pogodzić codzienne obowiązki z powtórkami? Uczcie się mało (to nie żart 😊)! Ale… często. Najlepiej codziennie, o takiej porze, kiedy nauka przychodzi wam najłatwiej. Ustalcie czas. To, czy będzie to 40 minut czy godzina, zależy od was. Krok 2 – małe porcje Jak rozplanować naukę do egzaminu? Podzielcie materiał na małe porcje. Skupcie się przede wszystkim na tym, co sprawia wam trudność. Korzystajcie z podręczników i zeszytów, ale także z własnych notatek i materiałów zgromadzonych w portalu Usystematyzowana wiedza łatwiej wchodzi do głowy. Krok 3 – efektywna nauka Wykorzystujcie czas na naukę jak najlepiej. Uczcie się przy biurku. Pozycja siedząca nie rozleniwia. Usuńcie z zasięgu wzroku przedmioty, które mogłyby was rozproszyć. Wyciszcie albo schowajcie telefon. Krok 4 – powtórki Co jakiś czas wracajcie do tego, co umiecie, i powtarzajcie, by utrwalić już przyswojone wiadomości. Krok 5 – precz z nudą! Nie uczcie się przez długi czas jednego przedmiotu, ale przeplatajcie zagadnienia z języka polskiego zadaniami z matematyki i słówkami z angielskiego tak, by nauka nie była nużąca. Nasz mózg nie męczy się, lecz nudzi. Warto dostarczać mu wciąż nowych wyzwań. Krok 6 – czas na test Co jakiś czas, na przykład raz w tygodniu, róbcie zadania z kolejnego arkusza egzaminacyjnego z wymienionych przedmiotów. Dzięki temu nie tylko się z nimi oswoicie, lecz także sprawdzicie swoje postępy w nauce. Krok 7 – nauka przez… sen Nie zaniedbujcie snu, który jest bardzo ważny dla procesu uczenia się. To wtedy nasz mózg porządkuje to, z czym zetknął się w ciągu dnia i (UWAGA!) lepiej to zapamiętuje. Krok 8 – niezbędny ruch Ruszajcie się. Spacer, krótka gimnastyka czy trening to doskonała przerwa w nauce. Nie wolno z nich rezygnować. Krok 9 – zdrowe kalorie Jedzcie pełnowartościowe posiłki. Bardzo ważne jest śniadanie. Unikajcie cukru, który wpływa na mózg rozleniwiająco. Krok 10 – napój tęgich głów Zadbajcie o to, by na biurku stała zawsze pełna szklanka wody. Nasz mózg składa się głównie z wody i to woda jest najlepszym napojem w czasie nauki. Warto wiedzieć, że pierwszym sygnałem świadczącym o niedostatecznej ilości elektrolitów w organizmie jest osłabiona koncentracja. Krok 11 – nagroda dla wytrwałych Nagradzajcie się za wysiłek. Po zakończeniu nauki zróbcie dla siebie coś miłego i pomyślcie, że zasłużyliście 😊. Jak szybko przygotować się do egzaminu ósmoklasisty – moc powtórekZnane rzymskie przysłowie mówi: „Powtarzanie jest matką wiedzy”. To prawda. Dzięki temu zapamiętujemy lepiej i na dłużej. Dlatego przygotowania do egzaminu ósmoklasisty powinny opierać się właśnie na powtórkach. Czy zdarzyło wam się kiedyś spędzić nad podręcznikiem wiele godzin i dostać ze sprawdzianu słabszą ocenę? No właśnie. Uczyliście się długo, ale wasz umysł nie poradził sobie z natłokiem informacji. No i… nie powtórzyliście. Zatrzymanie wiedzy w głowie to także sztuka. Zatem…Jak samemu się uczyć do egzaminu ósmoklasisty, by się nauczyć – 7 skutecznych wskazówek Nie czytajcie w kółko tego samego. To strata czasu. O wiele lepsze wyniki uzyskacie, jeśli będziecie czytać krótkie fragmenty tekstu i opowiadać je sobie na głos, bez zaglądania do książki. Upewnijcie się, że wszystko rozumiecie. Jak powiedział niderlandzki filozof Baruch Spinoza: „Im bardziej coś jest zrozumiałe, tym łatwiej zapada w pamięć”. Jeśli nie rozumiecie, zwróćcie się do rodziców lub nauczycieli. Na pewno wam pomogą. Uczcie się w ruchu, na przykład chodząc po pokoju i mówiąc do siebie, gdy akurat opowiadacie sobie przeczytany akapit. Ruch wpływa pozytywnie na funkcjonowanie mózgu i usprawnia zapamiętywanie. Róbcie notatki. Pisanie także sprzyja zapamiętywaniu. Przy okazji dokonujecie selekcji informacji i odrzucacie te, które niepotrzebnie obciążyłyby waszą głowę. Twórzcie mapy myśli – na nich łatwiej zawrzeć to, co najważniejsze. Róbcie ściągi. Ale pamiętajcie – nie korzystajcie z nich! Są pomocne w czasie nauki (zmieszczą się na nich tylko absolutnie niezbędne informacje), ale ich używanie podczas egzaminu jest nieuczciwe i może się źle skończyć. Sięgnijcie po kolorowe markery, zakreślacze, karteczki samoprzylepne. Jeśli postanowicie uczyć się dłużej albo poczujecie nagłe znużenie, róbcie sobie przerwy. W tym czasie wasz mózg także będzie pracował (w tle jak komputer), więc nie będzie to czas stracony. Po przerwie trudne zagadnienie może wam się wydać znacznie łatwiejsze. Samodzielne przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty wymaga dyscypliny, a powtarzanie to klucz do sukcesu. Każdego dnia rozpocznijcie naukę od powtórki tego, czego nauczyliście się wczoraj, a kolejne powtórki zróbcie po tygodniu i po miesiącu. Powtarzane wiadomości zostaną z wami na dłużej. Przed samym egzaminem już niczego nie powtarzajcie. Jeśli pracowaliście systematycznie, zadbajcie o to, by się zrelaksować. Powodzenia! Poprzedni artykuł Jak szybko zapamiętać daty? 5 skutecznych sposobów na naukę historii Następny artykuł Jak uczyć się szybko i skutecznie – metody efektywnej nauki Te lekcje mogą pomóc