Hej :) obecnie jestem w 36+1 tyg ciazy. Mieszkam w UK i dzis mialam wizyte u poloznej, podczas mierzenia brzucha okazalo sie ze brzuszek jest o 4 cm za maly i wyslali mnie na usg. Re: plamienia na początku ciąży. Asiu! Skonsultuj się z lekarzem, żadnego plamienia nie można lekceważyć. Może wystarczy zwiekszyc dawkę duphastonu lub odpocząć trochę od pracy. Ja dobiegam do 8 tyg. i cały czas plamię. Mimo to, maluch rozwija się, serduszko bije. Trzymam mocno kciuki, zobaczysz bedzie dobrze !!! Kalendarz ciąży – tydzień 7 (co się dzieje z dzieckiem i mamą w 7. tygodniu ciąży) W 7. tygodniu ciąży płód osiąga wielkość poziomki, a podczas kontrolnego badania USG można już usłyszeć bicie jego serca. W tym czasie macica znacznie się powiększa, ale na widocznie zaokrąglony brzuszek trzeba jeszcze poczekać. Napisano Czerwiec 24, 2013. łożysko wytwarza się dopiero w 12 tyg. ciąży, przez pierwsze tygodnie płód faktycznie jest chroniony, ale lepiej nie ryzykowac, choc nie ma co popadac w paranoje Jestem alergiczka w 25 tyg ciazy i do jakiego aletgologa bym nie dzwonila nigdzid w ciagu 7 dni nie przyjma, albo nie maja miejsc albo tlumacza ze w ciagu 7 dni to jedynie ginekolog a nie inny lekarz wiec coz musze isc prywatnie na wizyte i zaplacic ponad 100 zl tylko za recepte na tabletki ktore moge brac i czekac ponad 2 tyg jeszcze na wizyte Dowiedz się, co dzieje się w najwcześniejszej fazie ciąży - pierwszym miesiącu życia płodowego. Bardzo wiele decyduje się już w chwili zapłodnienia, czyli wniknięcia plemnika do komórki jajowej. 24 godziny po zapłodnieniu ich materiał genetyczny łączy się, tworząc 23 pary chromosomów, na których znajdują się geny. Waga, ruchy, poród, USG. 36 tydzień ciąży to początek dziewiątego miesiąca ciąży. Poród i kres wielu dolegliwości ciążowych są coraz bliżej. Waga dziecka osiąga już pułap niemal 3 kilogramów, a rozwój płodu z reguły jest już na szczytowym poziomie. To dobry moment na wykonanie kolejnego badania USG ciąży. Badanie usg w 20tyg ciąży wykazało u płodu wiele wad mózgu, praktycznie brak bruzd w mózgu, częściowa agenezja, obustronne poszerzenie komór mózgu. Zrobiono mi aminopunkcję która wyszła prawidłowo. Brak wad genetycznych. Usg mialam robione trzykrotnie i zawszewskazywało to samo. Ogromne problemy. Aby to zrobić, musisz wpisać dokładną datę, godzinę i wyniki pierwszego oraz drugiego badania beta hCG. Nasz kalkulator beta hCG będzie dla ciebie wskazówką, czy przyrost hCG jest prawidłowy czy poniżej normy. Oblicz, jaki jest przyrost beta hCG, a w razie jakichkolwiek wątpliwości lub wyniku poniżej normy, skonsultuj się z lekarzem. Plod W 3 Tyg Ciazy? Dziecko w 3 tygodniu ciąży - Dziecko w 3 tygodniu ciąży z wyglądu w ogóle nie przypomina człowieka. Na tym etapie dopiero tworzy się zarodek poprzez liczne podziały komórek. YQMq. Fot. pressmaster/AdobeStock Opublikowano: 00:14Aktualizacja: 21:57 Stwierdzenie ciąży bliźniaczej i określenie liczby płodów w brzuchu przyszłej mamy jest możliwe podczas wykonywania badania ultrasonograficznego (USG) już w I trymestrze ciąży. Ciąża bliźniacza tydzień po tygodniu Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami Przebieg ciąży bliźniaczej różni się od przebiegu ciąży pojedynczej. Jedną z początkowy różnic jest nasilenie się objawów ciąży. Mdłości oraz wymioty występują znacznie częściej niż w ciąży pojedynczej. Związane jest to ze zmianami w gospodarce hormonalnej, która ma zapewnić dzieciom optymalne warunki do ich dalszego, prawidłowego rozwoju. Po stwierdzeniu przez lekarza ciąży bliźniaczej konieczne jest ustalenie indywidualnego planu badań oraz kontroli lekarskich w kolejnych miesiącach ciąży. W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję: Zdrowie umysłu, Odporność, Good Aging, Energia, Beauty Wimin Zestaw z głębokim skupieniem, 30 saszetek 139,00 zł Odporność Naturell Omega-3 500 mg, 240 kaps. 30,00 zł Odporność, Good Aging Naturell Witamina D 1000mg, 365 tabletek 70,00 zł Zdrowie intymne i seks, Odporność, Good Aging, Energia, Beauty Wimin Zestaw z dobrym seksem, 30 saszetek 139,00 zł Odporność WIMIN Odporność, 30 kaps. 59,00 zł Pierwszy dzień ciąży liczy się od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Objawy ciąży bliźniaczej różnią się od ciąży pojedynczej głównie ich nasileniem. Zarówno ciąża bliźniacza dwujajowa, jak i ciąża bliźniacza jednojajowa przebiegają następująco: 1. tydzień ciąży. Jest to czas, w którym występuje ostatnie krwawienie menstruacyjne. 2. tydzień ciąży. Po zakończonej miesiączce dochodzi do owulacji. 3. tydzień ciąży. Dochodzi do zapłodnienia. 4. tydzień ciąży. W tym czasie dochodzi do implantacji, czyli zagnieżdżeniu w ścianie macicy. Mogą wówczas wystąpić pierwsze objawy, dolegliwości związane z ciążą, takie jak bolesność i tkliwość piersi lub lekkie plamienie. 5. tydzień ciąży. W tym momencie kobiety najczęściej orientują się, że są w ciąży, gdyż jest to czas, w którym powinno wystąpić krwawienie menstruacyjne. 6. tydzień ciąży. Od tego tygodnia najczęściej pojawiają się poranne mdłości, częstsza potrzeba wizyty w toalecie oraz nadwrażliwość na zapachy. W dalszym ciągu może występować tkliwość i obrzmienie piersi. 7. tydzień ciąży. Płody zaczynają się ruszać, mimo że są to ruchy całkowicie nieodczuwalne dla kobiety. W tym czasie kształtują się lewa oraz prawa komora serc obu płodów. 8. tydzień ciąży.. W tym czasie wydłużają się ich kończyny dolne i górne, wyraźne stają się również łokcie. Jest to najwcześniejszy moment, kiedy za pomocą USG można stwierdzić ciążę bliźniaczą. 9.–13. tydzień ciąży. Występują zmiany hormonalne przez co tkanki stają się coraz bardziej miękkie. Wcześniej występujące objawy ulegają nasileniu. U płodów kształtują się wtedy po kolei: wewnętrzne narządy płciowe charakterystyczne dla danej płci, powieki, kostki, nadgarstki, uszy, paluszki, nerki rozpoczynają swoją pracę, serce zaczyna bić, a klatka piersiowa zaczyna się poruszać, imitując ruchy jak podczas oddychania. Zobacz także 14. tydzień ciąży. W tym tygodniu rozpoczyna się II trymestr ciąży. Tworzą się głównie rysy twarzy płodów. Ważne jest, aby w tym czasie odpowiednio się nawadniać. 15. tydzień ciąży. Ważne, aby w dalszym ciągu dbać o odpowiednią dietę, bogatą zwłaszcza w żelazo, gdyż częstym schorzeniem towarzyszącym ciąży mnogiej jest niedokrwistość. 16. tydzień ciąży. Zazwyczaj w tym czasie lekarz podczas badania USG jest w stanie stwierdzić płeć dziec. Ważą wówczas ok. 100 g i mierzą ok. 12 cm. 17–25. tydzień ciąży. W tych tygodniach ustępują dolegliwości męczące w I trymestrze. Mimo znacznego przybierania na wadze kobieta dzięki wybuchowi hormonalnemu wygląda kwitnąco, gdyż kondycja paznokci, skóry oraz włosów znacznie się poprawia. Brzuszek staje się z każdym dniem coraz większy i cięższy, dlatego ważne, aby zadbać o zdrowy sen i odpowiednią ilość odpoczynku w ciągu dnia. Wszystkie narządy dzieci dalej się rozwijają. Ze względu na dobre samopoczucie warto w tym czasie zadbać o wyprawkę oraz rozpocząć praktyczne przygotowania na przyjście na świat dwóch maluchów. 26. tydzień ciąży. Jest to ostatni tydzień II trymestru ciąży. Może pojawić się mleko z piersi, tzw. siara. Ważne, aby znać pierwsze symptomy rozpoczynającego się porodu. III trymestr ciąży, czyli od 27. tygodnia aż do rozwiązania. ciąże mnogie kończą się wcześniej niż ciąże pojedyncze. W tym czasie kobieta powinna głównie leżeć i wypoczywać. Niemal wszystkie narządy i układy dzieci są rozwinięte oprócz jednego – płuc. Uznaje się, że płuca są w pełni dojrzałe do przystosowania się do życia pozamacicznego ok. 37. tygodnia ciąży. Najnowsze w naszym serwisie Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Alicja Kaczmara Swoją przygodę z medycyna rozpoczęłam już w okresie gimnazjum, gdzie zainteresowałam się biologią człowieka. Z każdym kolejnym etapem edukacji, medycyna stawała się coraz ciekawsza. Zobacz profil Podoba Ci się ten artykuł? Powiązane tematy: Polecamy Wewnątrzmaciczne obumarcie płodu to dramatyczna sytuacja dla każdej rodziny, a przede wszystkim dla kobiety oczekującej dziecka. Obumarcie płodu to zgon dziecka w macicy matki, który nastąpił przed jego urodzeniem, wydobyciem bądź wydaleniem. Często w ciągu dwóch tygodni od obumarcia płodu dochodzi do jego poronienia. O poronieniu mówimy wtedy, gdy ciąża kończy się urodzeniem płodu przed 22. tygodniem ciąży. Kobieta w ciąży, która dowiaduje się o tym, że jej dziecko nie żyje, przeżywając rozpacz, zadaje sobie pytanie - dlaczego tak się stało? Zobacz film: "#dziejesienazywo: Personel medyczny szpitala, a zgon płodu" spis treści 1. Obumarcie płodu - przyczyny 2. Obumarcie płodu - objawy 3. Obumarcie płodu - postępowanie 1. Obumarcie płodu - przyczyny Przyczyn wewnątrzmacicznego obumarcia płodu jest wiele. Między innymi są to: ciężkie wady wrodzone płodu, defekty genetyczne (są to najczęściej występujące przyczyny wewnątrzmacicznego obumarcia płodu); infekcje wirusowe i bakteryjne matki; nierozpoznana lub niewyrównana cukrzyca u matki; nadciśnienie tętnicze kobiety w ciąży; choroba hemolityczna spowodowana konfliktem serologicznym; używki przyjmowane przez ciężarną; nieprawidłowa budowa, lokalizacja bądź działanie łożyska; niedotlenienie płodu, przez okręcenie szyi dziecka pępowiną; przyczyny nieznane. PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem: Kiedy płód może obumrzeć? - odpowiada lek. Jacek Ławnicki Czy można wykonać zabieg łyżeczkowania po obumarciu płodu? - odpowiada dr n. med. Wojciech Kawiorski Dlaczego doszło do obumarcia płodu? - odpowiada lek. Aneta Zwierzchowska Wszystkie odpowiedzi lekarzy Często jest tak, że kobieta po stracie swego dziecka obwinia się o tę sytuację. Powoduje to jeszcze większą gorycz i rozpacz. Jednak przyczyna może być zdiagnozowana tylko po sekcji zwłok i badaniu histopatologicznym lub genetycznym płodu. 2. Obumarcie płodu - objawy Obumarcie płodu pewnie i jednoznacznie stwierdza się podczas badania ultrasonograficznego. Lekarz stwierdza wówczas brak czynności serca płodu, czyli FHR (-), brak ruchów płodu, zahamowanie wzrostu płodu. Objawy, które mogą być dla kobiety w ciąży niepokojące, to: we wczesnej ciąży ustanie dolegliwości, takich jak bolesność sutków, nudności i in., brak ruchów płodu po 21. tygodniu ciąży lub nagła zmiana charakteru ruchów i ich ustanie, brak przyrostu masy ciała i obwodu brzucha. Objawem sugerującym wewnątrzmaciczny zgon płodu jest również spadek βHCG w pierwszym trymestrze ciąży, niewysłuchanie tętna płodu za pomocą detektora lub kardiotokografu po 20. tygodniu ciąży. Obumarcie płodu to bardzo traumatyczne doświadczenie dla matki (123RF) 3. Obumarcie płodu - postępowanie Wydalenie martwego płodu bardzo często następuje samoistnie w ciągu dwóch tygodniu od obumarcia płodu. Do 22. tygodnia ciąży nazywa się to poronieniem, między 22. a 37. tygodniem ciąży - porodem przedwczesnym. W przypadku poronienia zatrzymanego w pierwszym trymestrze ciąży często podaje się prostaglandyny w formie tabletek dopochwowych. Nierzadko postępowaniem z wyboru jest wyłyżeczkowanie jamy macicy. W przypadku większej ciąży stosuje się oksytocynę w kroplówce w celu wywołania porodu. Poród siłami natury jest często traumatyczną sytuacją dla kobiety, gdyż oprócz bólu i skurczów musi urodzić swoje martwe dziecko. Obumarcie płodu jest niezwykle dramatycznym przeżyciem dla rodziców oczekujących swojego dziecka. Bardzo ważne staje się wsparcie rodziny i empatia okazana kobiecie. Istotnym czynnikiem jest również poznanie przyczyn śmierci dziecka, gdyż kobiety bardzo często obwiniają siebie za zaistniałą sytuację. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Martwa ciąża? Na poród można poczekać! polecamy Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Monika Łapczyńska Położna, fizjoterapeuta, instruktorka szkoły rodzenia, masażystka I stopnia, instruktor rekreacji ruchowej, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. 13.–16. tydzień ciąży W tym okresie ciąży płód znacznie zwiększa swoją masę (od 25 do prawie 100 g) i wzrost (od 7 do 12 cm). Zmieniają się proporcje ciała; głowa – dotąd dominująca – staje się mniejsza w stosunku do reszty ciała. Rozwijają się oczy i uszy, szyja się wydłuża, a broda nie styka się już z klatką piersiową. Serce dziecka tłoczy około 2,5 l krwi na godzinę i kurczy się dwukrotnie częściej niż u dorosłego. Pojawiają się włosy na łukach brwiowych oraz rzęsy, rozwijają się paznokcie u rąk i stóp. Zaczynają się rozwijać struny głosowe. Tarczyca rozpoczyna produkcję hormonów. Na skórze, nadal bardzo przezroczystej, przez którą prześwitują naczynia krwionośne, tworzy się delikatne owłosienie zwane meszkiem płodowym (lanugo). Rozpoczyna się tworzenie tkanki tłuszczowej podskórnej. Zewnętrzne narządy płciowe są już dobrze wykształcone i doświadczony ultrasonografista może pokusić się o rozpoznanie płci. Dziecko potrafi już ssać i połykać. Wykonuje ruchy oddechowe klatką piersiową, ale zamiast powietrza w czasie wdechu i wydechu aspiruje niewielką objętość płynu owodniowego. Objętość płynu owodniowego pod koniec 16. tygodnia wynosi około 175 ml. Wszystkie składniki odżywcze przechodzą już przez łożysko. 17.–20. tydzień ciąży Zwiększa się aktywność ruchowa dziecka (opisano 17 typów ruchów płodu!). Zmniejsza się liczba epizodów czkawki, nagłych ruchów wyprostnych wszystkich kończyn oraz ruchów rozciągających. Nadal następuje szybki wzrost i rozwój. Zmienia się sylwetka ciała, która coraz bardziej upodabnia się do sylwetki człowieka. W ośrodkach mózgowych tworzą się komórki nerwowe odpowiedzialne za rozpoznawanie smaku, zapachu, dźwięku, światła i dotyku. W jelitach zaczyna się gromadzić smółka, składająca się ze złuszczonych komórek, wydzieliny jelitowej oraz połkniętego płynu owodniowego. Układ szkieletowy, dotąd o budowie głównie chrząstkowej, przeistacza się w kości. Serce jest już dobrze wykształcone i można je ocenić w badaniu ultrasonograficznym. Nadal rozwijają się płuca, tworzą się zalążki pęcherzyków płucnych. Struny głosowe są już uformowane. Tworzą się linie papilarne. W jajnikach u płodów żeńskich są już wszystkie komórki jajowe (6 mln), ale tylko co szósta z nich przetrwa do porodu. Płód staje się zdolny do reakcji na dźwięk. Wykazuje naprzemienne okresy snu i czuwania, podobnie jak noworodek, i przybiera najlepszą dla siebie pozycję w macicy. Na nerwach tworzy się osłonka mielinowa, która warunkuje prawidłowe przesyłanie impulsów nerwowych. Przez łożysko do płodu przenikają przeciwciała klasy IgG (wyprodukowane przez układ immunologiczny matki przed ciążą jako odpowiedź na przebyte zakażenia wirusowe), które będą stanowić ochronę dla noworodka nawet do 6. miesiąca życia. Dziecko połyka płyn owodniowy i produkuje mocz. U niemal wszystkich płodów w badaniu ultrasonograficznym można uwidocznić wypełniony moczem pęcherz moczowy. Pod koniec tego okresu na skórze dziecka zaczyna się pojawiać maź płodowa (vernix caseosa). Masa dziecka niemal się podwaja i wynosi około 300 g. W tym czasie większość kobiet (zwłaszcza te rodzące po raz kolejny) zaczyna już odczuwać ruchy swojego dziecka. 21.–24. tydzień ciąży Aktywność ruchowa płodu nie słabnie, ale ruchy stają się coraz bardziej skoordynowane. Najczęściej obserwuje się ruchy zginające głowy ku tyłowi, a z ruchów twarzy ssanie. Poprawia się koordynacja ruchowa ręki Okresy snu i czuwania są coraz wyraźniejsze. W miarę odkładania się podskórnej tkanki tłuszczowej skóra przestaje być bardzo przezroczysta. Następuje szybki rozwój mózgu. Rozwija się zmysł dotyku. Uważa się, że w tym okresie dziecko zaczyna odczuwać bodźce bólowe. Powieki są jeszcze zamknięte, ale płód odróżnia już ciemność od światła. Oczy są już dobrze rozwinięte, pojawiają się szybkie ruchy gałek ocznych. Język jest dobrze wykształcony, tworzą się kubki smakowe i gruczoły potowe. U płodów płci żeńskiej macica i jajniki znajdują się już w ostatecznym położeniu. U chłopców kończy się pierwsza faza zstępowania jąder w jamie brzusznej (cały proces zakończy się dopiero w 35. tyg. ciąży). Zaczyna się produkcja białych krwinek (leukocytów). Rozwijają się płuca, pojawiają się pęcherzyki płucne i rozpoczyna się produkcja surfaktantu, substancji umożliwiającej oddychanie po narodzinach. Na głowie rosną prawdziwe włosy. Dziecko połyka coraz więcej płynu owodniowego, którego smak może zależeć od spożywanych przez matkę pokarmów. Pod koniec tego okresu dziecko waży około 600 g i mierzy 30 cm (pomiar w tym okresie dotyczy już całego ciała dziecka, tzn. od głowy do stóp) i ma 15% szansę na przeżycie poza łonem matki. 25.–28. tydzień ciąży Zwiększenie masy ciała wynika głównie ze zwiększenia masy mięśniowej i kości. Poprawia się napięcie mięśni. W szybko rozwijającym się mózgu kończy się (w 26. tyg.) powstawanie ważnych dróg nerwowych przenoszących impulsy z oka, ucha, mięśni lub skóry (sensoryczne i motoryczne) do kory mózgowej. Na powierzchni kory rozpoczyna się proces tworzenia się rowków i bruzd. Rozwija się odruch ssania. Płód ma zdolność utworzenia pięści i schwytania przedmiotu. Oczy otwierają się i zamykają, zaczyna się tworzyć siatkówka. Obserwuje się aktywność mózgu związaną ze słuchem i światłem. Reakcja na dźwięk jest coraz bardziej stała, pod koniec tego okresu sieć nerwowa odpowiedzialna za przenoszenie impulsów z ucha jest kompletna. Dziecko słyszy i reaguje na głos matki. Płuca nadal się rozwijają, tworzą się pęcherzyki płucne, zwiększa się produkcja surfaktantu. Każdy dzień przebywania w łonie matki zwiększa znacznie szanse na przeżycie w przypadku przedwczesnego porodu. Brwi i rzęsy są bardzo wyraźnie widoczne. Nadal rosną włosy na głowie. Pod koniec 28. tygodnia dziecko waży 1200 g i mierzy około 38 cm. 29.–32. tydzień ciąży W ciągu tego miesiąca masa ciała płodu zwiększy się o połowę: z 1200 do około 1850 g; dziecko urośnie 3 cm. Dziecko wypełnia coraz bardziej macicę, rusza się nieco mniej niż w poprzednich miesiącach. Na skutek gromadzenia się tkanki tłuszczowej skóra zmienia kolor z czerwonego na różowy. Następuje dalszy szybki rozwój mózgu, który potrafi kontrolować pierwotne oddechy i temperaturę ciała. Rozpoczyna się proces fałdowania kory mózgowej, który zakończy się w 36. tygodniu. W czasie snu płodu pojawiają się szybkie ruchy gałek ocznych (REM). Wszystkie zmysły już działają. Jedynym narządem, który jeszcze nie zakończył rozwoju, są płuca. Powoli zaczyna zanikać meszek płodowy. Dziecko ma zdolność wytwarzania łez, a jego szpik kostny kontroluje produkcję krwinek czerwonych. Kości wzrastają i stają się twardsze wskutek odkładania się w ich strukturze wapnia. 33.–36. tydzień ciąży Pod koniec tego okresu płód osiąga praktycznie pełnią dojrzałość do życia pozamacicznego; waży 2800 g i ma 47 cm wzrostu. Szybko zwiększa się masa ciała, na rękach i nogach odkłada się tkanka tłuszczowa. Płód reaguje już jak noworodek, otwierając oczy w okresach czuwania i zamykając je w czasie snu. Źrenice oka kurczą się oraz rozszerzają i wykrywają światło dobiegające do oczu. Objętość płynu owodniowego jest w tym okresie największa (ok. 800 ml). W efekcie szybkiego rozwoju mózgu zwiększa się objętość głowy. Powstaje i rozwija się wiele neuronów i synaps. Narząd słuchu jest w pełni rozwinięty. Większość kości twardnieje, ale kości czaszki pozostają bardziej plastyczne i nie są kompletnie ze sobą połączone. W tym miesiącu dzieci najczęściej przybierają pozycję do porodu, obracając się główką w dół. Większość urodzonych w tym czasie dzieci przeżyje i to bez odległych niekorzystnych następstw związanych z wcześniactwem. 37.–40. tydzień ciąży Dziecko jest w pełni przygotowane do życia pozamacicznego. Wszystkie narządy pracują już normalnie. Płuca produkują dużą ilość surfaktantu, przygotowując się do czynności poporodowej. Od matki przez łożysko przechodzą w dużej ilości przeciwciała IgG. Dziecko reaguje na światła dochodzące z zewnątrz. Często pojawia się czkawka, która może być odczuwalna dla matki (czkawkę obserwuje się już od 9. tyg. ciąży). W jelitach gromadzi się smółka, która zostanie wydalona po porodzie jako pierwszy stolec. Większość meszka płodowego już zanikła, część pozostanie na ramionach i nogach. Zanika również maź płodowa. W miarę zbliżania się porodu zmniejsza się aktywność ruchowa dziecka, a także objętość płynu owodniowego, średnio około 125 ml w tygodniu. Nadal gromadzi się tkanka tłuszczowa, spełniająca po porodzie ważną rolę w regulacji temperatury. W okresie okołoporodowym płód produkuje 500–700 ml moczu dziennie, a przed porodem waży około 3500 g i ma 51 cm długości. Pod koniec ciąży dziecko rozróżnia głos matki oraz język, w jakim się do niego mówi. Wzmaga się aktywność skurczowa macicy – skurcze Braxtona i Hicksa, które w końcu przybiorą postać skurczów porodowych. Piśmiennictwo: 1. Bartel H.: Embriologia kliniczna. PZWL, Warszawa 2009. 2. Brace Wolf Normal amniotic fluid volume changes throughout pregnancy. Am. J. Obstet. Gynecol. 1989; 161: 382–388. 3. Byers-Heinlein K., Burns Werker The roots of bilingualism in newborns. Psychol. Sci. 2010; 21: 343–348. 4. Challi D., Chanoufi B.: Fetal audition. Myth or reality. J. Gynecol. Obstet. Biol. Reprod. (Paris) 2008; 37: 554–558. 5. 6. Fenton T.: A New growth chart for preterm babies: Babson and Benda,s chart uptaed with recent data and a new format. BMC Pediatrics 2003; 3: 13. 7. Fischer R.: Amniotic fluid: physiology and assessment. Glob. Libr. Women's Med. 2008; doi: 8. Gerhardt Abrams Fetal exposures to sound and vibroacoustic stimulation. J. Perinatol. 2000; 8: S21–30. 9. Hadlock Shah Kanon i wsp.: Fetal crown rump length: reevaluation of relation to menstrual age (5-18 weeks) with high resolution real-time US. Radiology 1992; 182: 501–505. 10. Harms i wsp.: Pregnancy week by week. 11. Kisilevsky Hains Brown i wsp.: Fetal sensitivity to properties of maternal speech and language. Infant. Behav. Dev. 2009; 32: 59–71. 12. Klonisch Fowler Hombach-Klonisch S.: Molecular and genetic regulation of testis descent and external genitalia development. Dev. Biol. 2004; 270: 1–18. 13. Kosińska-Kaczyńska K., Wielgoś M.: Czy płód może odczuwać ból. Ginekol. Pol. 2011; 82: 133–136. 14. Kurjak A., Azumendi G., Andonotopo W., Salihagic-Kadic A.: Three- and four-dimensional ultrasonography for the structural and functional evaluation of the fetal face. Am. J. Obstet. Gynecol. 2007; 196: 16–28. 15. Kurjak A., Stanojevic M., Azumendi G., Carrera The potential of four-dimensional (4D) ultrasonography in the assessment of fetal awareness. Perinat. Med. 2005; 33: 46–53. 16. Kurjak A., Tikvica A., Stanojevic M. i wsp.: The assessment of fetal neurobehavior by three-dimensional and four-dimensional ultrasound. J. Matern. Fetal Neonatal Med. 2008; 21: 675–684. 17. Lan Yamashita Y., Tang Y.: Normal fetal brain development: MR imaging with a half-Fourier rapid acquisition with relaxation enhancement sequence. Radiology 2000; 215: 205–210. 18. Lee Ralston Drey i wsp.: Fetal pain: a systematic multidisciplinary review of the evidence. Front. Neurol. Neurosci. 2010; 28: 32–41. 19. Molina Faro C., Sotiriadis A. i wsp.: Heart stroke volume and cardiac output by four-dimensional ultrasound in normal fetuses. Ultrasound Obstet. Gynecol. 2008; 32: 181–187. 20. Mielke G., Benda R.: Cardiac output and central distribution of blood flow in the human fetus. Circulation 2001; 103: 1662–1668. 21. Stiles J., Jernigan L.: The basics of brain development. Neuropsychol. Rev. 2010; 20: 327–348. 22. Walusinski O.: Fetal yawning. Front. Neurol. Neurosci. 2010; 28: 32–41. 23. Cunningham Gant Leveno Gilstrap Hauth Wenstrom Wiliams obstetrics. Mc Graw-Hill Comp. 2001.